|
MS-DOS'ta KOMUTLAR VE HATA MESAJLARI MS-DOS Komutları İç Komutlar : COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır.Örnek : Ver,Dir,vs. Dış Komutlar : Çalıştırılabilmesi için disk veya disket içinde dosya halinde bulunması zorunlu olan komutlardır.Örnek : Xcopy,format,vs. a) İç Komutlar DOS’ ta çalıştırılan komutun,çalışması için herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara iç komutlar denir (Bilgisayarın açılışında kullanılan Command.com dosyasının içinde bulunan komutlardır).Çalışması için program dosyasının varlığına ihtiyaç duyulan komutlara Dış Komutlar denir.Dış komutları çalıştırabilmek için,o komutun programlama dosyasına ihtiyaç vardır.Örneğin format komutunu kullanabilmek için DOS’ da Format.com programının bulunması gerekir.Önemli İç Komutları,aşağıda inceledik.Bunlar ; CLS komutu: Ekranı temizler. Örnek: C:\> CLS DIR komutu: Disk veya disket üzerindeki dosyaları görüntüler. Örnek: C:\> DIR DIR Parametreleri : /P : (Dosyaları sayfa sayfa listeler) C:\> DIR/P /W: (Dosyaları yan yana listeler) C:\> DIR/W /A: (Gizli dosyaları listeler) C:\> DIR/A JOKER KARAKTERLER (? ,*) * : Bilinmeyen bir isim veya uzantının yerine kullanılan joker karakterlerdir. Örnek: C:\> DIR *.EXE (Dosya Adı ne olursa olsun,uzantısı EXE olan dosyaları listeler) C:\> DIR LATS.* (Dosya Adı LATS olan,tüm dosyaları listeler) ? : Bilinmeyen bir karakter yerine kullanılan jokerdir. Örnek: C:\> DIR A??S.EXE (İlk harfi A ,4.harfi S olan ,EXE uzantılı dosyaları listeler) VOL komutu: Disk veya disketin etiketini ve seri numarasını görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> VOL VER komutu: MS-DOS’ un versiyonunu görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> VER Örnek: C:\DATE [GG-AA-YY] C:\DATE 31-12-2003 Tarihi 31/12/2003 olarak değiştirir. TIME komutu: Bilgisayarın sistem saatini görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\TIME 12:30:00 Saati 12:30:00 olarak değiştirir. PROMT komutu: Komut satırı uyarısını değiştirmeyi sağlar.Bulunduğumuz yeri gösterir. Örnek: C:\> PROMPT (sürücüyü ilkel PROMT’ a dönüştürür.) C> (ilkel PROMT) PROMPT Parametreleri $P: Aktif sürücüyü ve dizini görüntüler. $G: “>” işaretini görüntüler. $T: Enter’ e basıldığı andaki saati gösterir. $D: O gün ki tarihi gösterir. Görüntüsü değiştirilen PROMT’ u eski haline getirmek için; C:\> PROMPT $P$G tanımlaması yazılır. COPY CON komutu: Dosya oluşturmayı sağlar.Ama artık bunun yerine Word gibi programlar vardır. Örnek: C:\> COPY CON br> Oluşturduğumuz bu dosyayı kaydedip bitirmek için ^Z (Ctrl+Z) tuşlarına basılır.Kayıt yapmadan çıkmak için ^C (Ctrl+C) tuşlarına basılır. TYPE komutu: Dosya içeriğini görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> TYPE LATS.TXT C:\> TYPE LATS.TXT | MORE (LATS.TXT dosyasını sayfa sayfa görüntüler) REN komutu: Dosya adının veya uzantısının değiştirilmesini sağlar. Örnek: C:\> REN LATS.TXT ORNEK.DOC (LATS.TXT dosyasının ismini ORNEK.DOC yapar) A:\>REN Rukiye.DAT Altın.DAT : A sürücüsünde bulunan Rukiye.DAT dosyasını Altın.DAT olarak değiştirir. C:\>REN Ahmet.BAT Ali.SYS : A sürücüsünde bulunan Ahmet.BAT dosyasını Ali.SYS olarak değiştirir. A:\>REN deneme2.doc deneme3.doc MD komutu: Dizin oluşturmayı sağlar. Örnek: C:\> MD LATS (LATS adlı dizin açar) CD komutu: Dizin değiştirmeyi sağlar. Örnek: C:\> CD LATS (LATS adlı dizine girer) C:\LATS> CD..(LATS adlı dizinden çıkar) (Aktif olan dizinden bir önceki dizine çıkışı sağlar) C:\LATS\DENEME> CD\ (LATS ve DENEME dizinlerinden çıkar) (İç içe girilmiş dizinlerden bir seferde köke (ROOT) çıkmayı sağlar) RD komutu: Dizinleri silmeyi sağlar,yalnız dizin içinde hiçbir dosya veya altdizin olmamalıdır.Eğer varsa öncelikle altdizinler ve dosyalar silinmelidir.Silinecek dizin içinde hiçbir şey bulunulmaması gerekir.Eğer silinecek dizin içinde dosya veya dizin bulunuluyorsa önce o dizinin bir önündeki dizine çıkılmalı ve sıra ile temizlemelidir.Bu işlemi DELTREE komutu ile dizin içerisine bakmaksızın silebiliriz. Örnek: C:\> RD LATS COPY komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortama kopyalamayı sağlar.Kullanım şekli ise nereden nereye şeklindedir.İlk belirtilen yer nerden olduğu ikinci belirtilen yer ise nereye kopyalanacağıdır.Copy komutu,birden çok dosyayı bir seferde kopyalamaz her dosyayı tek tek kopyalar. Örnek: C:\> COPY C:\LATS.TXT C:\DOS (C Root’ unda bulunan LATS.TXT dosyasını C’ nin altındaki DOS dizinine kopyalar) DEL komutu: Dosya veya dosyaları silmeyi sağlar Örnek: C:\> DEL LATS.TXT (LATS dosyasını siler) C:\> DEL *.* (Tüm dosyaları siler) C:\> DEL *.EXE (EXE uzantılı dosyaları siler) b) Dış Komutlar Bilgisayarda dosyalar halinde bulunması gereken komutlardır.Kullanılacak komuta ait dosyanın çalışılan sürücüdeki disk veya diskette bulunması gerLATSektedir.Aksi taktirde komut ile ilgili çalışma gerçekleştirilemez. FORMAT komutu: Yeni alınan disk veya disketi biçimlendirir ve kullanılır hale getirir yanı sıra dolu olan bir disk veya diskete uygulandığında içindeki tüm bilgileri siler,disk veya disketteki bozuk olan sektörleri düzeltir (düzelebilecek durumda olanları),virüslü olan disk veya disketteki virüsleri temizlemeyi sağlar (temizlenebilecek durumda olanları). Örnek: C:\> FORMAT A: a disketini biçimler,kullanılır hale getirir. FORMAT Parametreleri /s : Disk veya diskete bilgisayarı açmayı sağlayan sistem dosyalarının yüklenmesini sağlar. Örnek: C:\> FORMAT a:/s /q : Disk veya disketin hızlı bir şekilde Formatlanmasını sağlar.Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektörleri düzeltilmez. Örnek: C:\> FORMAT a:/q /v: : Disk veya diskete Formatlama sırasında isim vermeyi sağlar.Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır. Örnek: C:\> FORMAT a:/v:ÇALIŞMA /F: : Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanımlamayı sağlar. Örnek: C:\> FORMAT A:/F:720 /u : Disketi kurtarılmayacak şekilde Formatlamayı sağlar. Örnek: C:\> FORMAT A:/U Gerektiğinde birden fazla parametre aynı komut satırında tanımlanabilir. Örnek: C:\> FORMAT A:/S/V:DERS/F:720/u UNFORMAT komutu: Yanlışlıkla Formatlanmış bir disk veya disketi eski haline getirmeyi sağlar.U parametresi ile Formatlanmış kayıt ortamı UNFORMAT ile kurtarılamaz. Örnek: C:\> UNFORMAT A: LABEL komutu: Disk veya disketin ismini değiştirmeyi sağlar.Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır. Örnek: C:\> LABEL EĞİTİM DISCOPY komutu: Diskcopy işlemi aynı kapasitedeki 2 disket veya disk arasında gerçekleşir.Kaynak (A) disketteki tüm dosyalar,hedef (B) diskete kopyalanmadan önce hedef disket formatlanır.İşlem bittikten sonra her iki disket içindeki dosyaların aynı olduğu görülür.İşlem sırasında disket isterken karşılaşılan mesajlar; Source : Kaynak disketi tanımlar.Mesaj görüldüğünde sürücüye kaynak (kopyası alınan) disket takılır. Target : Hedef disketi tanımlar.Mesaj görüldüğünde sürücüye hedef (alınan kopyayı konacağımız) disket takılır. Örnek: C:\> DISKCOPY A: B: MEM komutu: Bilgisayarın hafızası (MEMORY) ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin görüntülenmesini sağlar. Örnek: C:\> MEM ATTRIB komutu: Dosyalara özellik vermeyi veya iptal etmeyi sağlar.Özellikler,(+) işaretinin ardından özelliğin baş harfinin yazılması ile verilir,(-) işaretinin ardından yine özelliğin baş harfinin yazılması ile iptal edilir.Özellikler şunlardır; Özelliğin Adı Verilmesi İptali READ ONLY (Okunabilir) +R -R HIDDEN (Gizli) +H -H SYSTEM (Sistem) +S -S ARCHIVE (Arşiv) +A -A Örnek: C:\> ATTRIB (Tüm dosyalardaki özellikleri görüntüler) C:\> ATTRIB +H LATS.TXT C:\> ATTRIB -H LATS.TXT C:\> ATTRIB +H,+R LATS.TXT C:\> ATTRIB -H,-R LATS.TXT TREE komutu: Dizinleri,altdizinleri ve dosyaları ağaç yapısında görüntülemeyi sağlar. /f : Dizin ve altdizin içindeki dosyaları ağaç yapısında görüntüler. Örnek: C:\> TREE (Sadece dizinleri ve altdizinleri ağaç yapısında görüntüler) MOVE komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortamlara taşımayı sağlar.İşlem bittikten sonra tanımlanan dosyaların kaynak ortamdan silindiği ve hedef ortama aktarıldığı görülür.Copy komutunda olduğu gibi Move komutunda da "NERDEN" ve "NEREYE" sorularına yanıt aranır. Örnek: C:\> MOVE A:\LATS.TXT C:\SINIF Diğer bir özelliği de dizinlerin isimlerini değiştirmeyi sağlar. Örnek: C:\> MOVE SINIF DERS MORE komutu : /P parametresi olmayan komutlar için sayfa sayfa döküm almayı sağlar. MORE Parametreleri | : Sayfa sayfa döküm almayı sağlar. Örnek: C:\> TREE | MORE < : Dosya içersine yazılmış uzun metinlerin sayfa sayfa alınmasını sağlar. Örnek: C:\> MORE < LATS.TXT SYS komutu: Disk ve veya disket içersine sadece bilgisayarı açmaya yarayan sistem dosyalarını yüklemeyi sağlar.Yapılan işlemden kayıt ortamındaki diğer dosyalar etkilenmez. Örnek: C:\> SYS A: DELTREE komutu: Dizinleri içlerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi sağlar.Komut satırına ROOT’ a bağlı olan dizin adı yazılır. /Y : Onay almadan silme işleminin doğrudan gerçekleştirilmesini sağlar. Örnek: C:\> DELTREE DENEME XCOPY komutu: Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayı sağlar.Kullanım şekli copy komutu ile aynıdır,fakat birkaç tane ek parametresi vardır.Xcopy komutu dosyaları copy komutu gibi tek tek değil bellek kapasitesine göre,topluca kopyalamayı da sağlar. XCOPY Parametreleri /S : Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber kopyalamayı sağlar. /E : İçi boş olan dizinleri kopyalamayı sağlar. Örnek: C:\> XCOPY DOS\*.* A:\DOS/S/E UNDELETE komutu: Del komutu ile silinen dosyaları,kurtarmayı sağlar.Silinen dosyaların ilk karakterlerinin yerine (?) görülür.Buraya dosyanın ilk karakteri yazılarak kurtarılması sağlanır) UNDELETE Parametreleri /LIST : Kurtarılacak veya kurtarılamayacak dosyaların listesini görüntüler.Kurtarılamayacak olan dosyalarının yanında (**) görülür. /ALL : Silinmiş dosyaların bilgisayar tarafından kurtarılmasını sağlar.Kurtarılan dosyaların ilk karakterinin yerinde (#) görülür. Örnek: C:\> UNDELETE/LIST C:\> UNDELETE/ALL C:\> UNDELETE LATS.TXT DOSKEY Komutu: Komut satırına yazılan tanımlamaları,belleğe yükleyerek tekrar kullanma olanağı sağlar.Bilgiler bellekte bilgisayar açık kaldığı süre içinde saklanır.Bilgisayar kapandığı andan itibaren tüm bilgiler silinir.Doskey komutunu bilgisayara yüklemek için komut satırına DOSKEY yazılarak enter tuşuna basılır. Örnek: C:\> DOSKEY BACKUP komutu: Hard Disk’ teki dosyaları diskete yedeklemeyi sağlar.Yedekleme sırasında bilgisayar her diskete bir numara verir.Fakat bu işlem dosyaları sıkıştırmadan gerçek boyutu ile yaptığı için pek kullanışlı değildir,bunun yerine sıkıştırma programları ile yedek almak daha karlıdır. /S : dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler. Örnek: C:\> BACKUP C:\WINDOWS\*.* A: RESTORE komutu: Backup ile diskete yedeklenmiş dosyaları hard disk’ e geri yüklemeyi sağlar. Örnek: C:\> RESTORE A: C: ARJ komutu: Dosyaları sıkıştırmak veya sıkıştırılan dosyaları açmayı sağlar.Sıkıştırılan dosyalar tek bir dosya haline gelir.Ayrıca dosyalar döküm alındığında görülürler.Bunun yerine günümüzde çoğunlukla Winzip kullanılmaktadır. ARJ Parametreleri X : Dosya açmayı sağlar. A : Dosya sıkıştırmayı sağlar. -V1440 (720) : 3.5 HD veya 3.5 DD standardına göre dosyayı sıkıştırır yada açmayı sağlar.Bu parametre kullanıldığında dosya uzantıları ARJ,A01,A02 ve bunun gibidir. -R : Bulunulan ortamdaki directory’ lerin sıkıştırılıp açılmasını sağlar. Hard Disk İçinde Sıkıştırma Örnek: C:\> CD YEDEK C:\YEDEK> ARJ A -R ÇALIŞMA.ARJ Hard Disk İçinde Açma Örnek: C:\> CD YEDEK C:\YEDEK> ARJ X -R ÇALIŞMA.ARJ VER : Bilgisayarın DOS İşletim Sisteminin versiyon numarasını gösterir. VOL : Bilgisayarın etiket seri numarasını ekranda gösterir. LABEL : Diskete etiket ismi vermeyi sağlar. Not : Disket etiket ismi verilirken 11 karakteri geçmeyecek şekilde etiket ismi verilmelidir.11 Karakteri geçerse yazmaz. C: (hard disk) geç C:\windows>A: A:A (diskete) geç DIR : Hafızada kayıtlı olan programı ekrana listeler. DIR/P : Hafızada kayıtlı olan programı sayfa sayfa ekrana listeler. DIR/W : Hafızada kayıtlı olan programı yan yana ekrana listeler. C:DIR C:\belgel~1 C'de belgel~1 dizini içindeki tüm dosyaları göster. C:DIR C:\belgel~1\*.doc C'de belgel~1 dizini içinde uzantısı doc olan dosyaları göster. C:\>DIR *.BAS : C sürücüsünde bulunan baş harfi ne olursa olsun uzantı ismi BAS olanları ekranda listelemeyi sağlar. C:\>DIR ALİ.EXE : C sürücüsünde bulunan ALİ.EXE dosyasını ekranda göstermeyi sağlar. A:\>DIR ?a*.* : A sürücüsünde bulunan birinci harfi ne olursa olsun ikinci harfi a ile başlayan uzantı ismi ne olursa olsun ekranda listeler. A:\>DIR b*.TXT : A sürücüsünde bulunan baş harfi b ile başlayan uzantı ismi TXT ile biten tüm dosyaları ekranda listeler. Not : Bir Hard Diski formatlamak ihtiyacı,çoğu zaman mevcut işletim sisteminin yersizliği veya “çökmesi” durumunda olur.Bu işlemi çok dikkatli yapmalısınız.Çünkü diskteki tüm veriler kaybolacaktır.Eğer diskinizi formatlamaya karar vermişseniz ve Winsows 9x/Me kullanıcısı iseniz bilgisayarınızı MS-DOS kipinde başlatmalısınız.Aksi takdirde Windows buna izin vermeyecektir. KLASÖR OLUŞTURMA MD = Klasör oluşturur.C:\>MD DİLEK CD = Klasör içine girer.C:\>CD DİLEK CD..= Klasör dışına çıkar.C:\>DİLEK>CD.. RD = Boş Klasör siler.C:\>RD DİLEK Örnek : Disketinizde kendi adınızda bir Klasör oluşturup bu Klasör içine C'de bulunan OYUN.EXE dosyasını kopyalayınız. A:\>MD MEHMET A:\>CD MEHMET A:\>MEHMET>C: C:\>Copy OYUN.EXE A: Örnek : C:\>C'de kendi adınızda bir Klasör oluşturup bu Klasörün içine A:\>'da bulunan Mario.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : C:\>Md MEHMET C:\>Cd MEHMET C:\>MEHMET>A:\>Copy Mario.EXE C: Örnek : C sürücüsünde Aynur adı altında bir Klasör oluşturup bu Klasörün içine A:\>'da bulunan Mario.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : C:\>Md Aynur Klasör (Dizin) : C:\>Cd Aynur Tüm dosyaları bir tek isim adı. C:\>Aynur>Md Yıldız altında toplamaya denir. C:\>Aynur>Cd Yıldız C:\>Aynur>Yıldız>A: A:\>Cd Oto A:\>Oto\Copy *.* C: Örnek : C'de bulunan tüm dosyaları A'nın içindeki Merve Klasörünün içine taşıyınız. Cevap : C:\>Move *.* A.\Merve Örnek : Disketinizde kendi adınızda bir Klasör oluşturup bu Klasör içine AHMET adı altında Klasör oluşturup bu Klasör içine C'de bulunan tüm dosyaları taşıyınız? Cevap : A:\>Md SAMI A:\>Cd SAMI A:\>SAMI>MD AHMET A:\>SAMI>CD AHMET A:\>SAMI>AHMET>C: C:\>Move *.* A: CD\ : Tamamen çıkar. EMM386 : Cihaz sürücüsünün belleğe yüklenmesini sağlar.Bellekte oluşan hataları daha fazla artmaması otomatik men kilitler ve şu mesajı verir. Emm386 driver not installed (Emm386 cihaz sürücüsü yüklenemiyor.) DEFRAG = Dosyaları düzenlemek amacıyla kullanılır. Örnek : C:\>Defrag A: A'nın içindeki dosyaları düzenler. ARJ = Dosyaları sıkıştırmak ve açmak amacıyla kullanılır. Örnek : C:\>ARJ A A:MEVSIM.ARJ C'de bulunan tüm dosyaları A'da bulunan MEVSIM.ARJ olarak sıkıştırır. Örnek : C:\>PW>ARJ A B:Windows.ARJ C'de bulunan PW Klasörü içindeki tüm dosyaları B'nin içine Windows .ARJ adı altında sıkıştırır. Örnek : A:\>ARJ X Mehmet.ARJ C: A'da bulunan MEHMEt.ARJ dosyasını C'ye açar. Örnek : C:\>PW12>ARJ x MELİKE.ARJ A:\OYUN\RAYMAN C'de PW12 Klasörü içindeki MELİKE.ARJ dosyasını A'da oyun Klasörü içindeki RAYMAN Klasörünün içine açar. Örnek : Disketinizde TÜRKİYE adı altında bir Klasör oluşturup bu Klasörün içine İLLER Klasörü oluşturup İLLER Klasörünün içine de C'de bulunan İLÇELER Klasörünün içindeki KAZA.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : A:\>MD TÜRKİYE A:\>CD TÜRKİYE A:\>TÜRKİYE>MD İLLER A:\>TÜRKİYE>CD İLLER A:\>TÜRKİYE>İLLER>C: C:\>CD İLÇELER C:\>İLÇELER>COPY KAZA.EXE A: Örnek : C'den A'ya tüm dosyaları MAHMUT.ARJ adı altında sıkıştırınız. C:\>ARJ A A:MAHMUT.ARJ DOS işletim sistemi yüklendiği zaman ekranda görüntülenen komut uyarıcı kullanıcı tarafından PROMPT komutu kullanılarak değiştirilebilir: PROMPT [[metin $ karakter...] Genelde makine açıldığı zaman A:\ veya C:\ şeklinde komut uyarıcısı ekranda gözükür. Aşağıda verilen karakterler kullanılarak farklı komut uyarıcıları elde edilebilir.Bu komut ile istenen komut uyarıcısının görüntülenmesi için görüntülecenek karakterin başına $ işareti konulmalıdır.
Örnek:C:\PROMPT
$P$B
C:\ olan uyarıcıyı,C:| yapar.
|
